Ο μεσαιωνικός οικισμός Τὰ Μάρκου (τ’ Ἀμάρκον, Ἀμάρκου και Ἀμαρκῶν) στη Βόρεια Χίο, εγκαταλελειμμένος σήμερα, χτισμένος σε ένα πλούσιο και χαρακτηριστικό φυσικό τοπίο της Βόρειας Χίου, βρίσκεται σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από την Πισπιλούντα. Αποτελούσε με αυτή μία κοινότητα, όπου κατοικούσαν στα τέλη του 19ου αιώνα 150 κάτοικοι. Το 1928 εγκαταλείφτηκε οριστικά.

Η ίδρυσή του αποτελούσε μέρος των οχυρωματικών έργων της Βόρειας Χίου (κέντρο ήταν η  Βολισσός και το ισχυρό της φρούριο), που η κατασκευή τους εντάσσεται στο πλαίσιο της συστηματικής από τον 9ο αιώνα προσπάθειας του βυζαντινού κράτους να αποκαταστήσει τον έλεγχο της Μεσογείου. Στους πλούσιους και ισχυρούς άρχοντες ο αυτοκράτορας εμπιστευόταν την ασφάλεια και τη διοίκηση της περιοχής και παραχωρούσε κτήματα  προς εγκατάσταση. Το οχυρό του αγροτικού κέντρου, όπως εδώ, ήταν ο πύργος και γύρω αναπτυσσόταν ο οικισμός με περιτείχισμα και μικρότερα πυργάρια. Ο οικισμός είχε δύο ναούς, της Παναγίας με τοιχογραφίες και της Αγίας Παρασκευής, παλαιό φρέαρ και δεξαμενές ομβρίων υδάτων, χαρακτηριστικού τρόπου άρδευσης. Ως «χωρίον ΤΑ ΜΑΡΚΟΥ» περιλαμβάνεται σε πατριαρχικά σιγίλια και κώδικες. Μετά την κατάληψη της Χίου από τους Γενουάτες το 1346, τις αρμοδιότητες των βυζαντινών τιτλούχων ανέλαβαν οι Μαονείς. Καθώς από το όνομα του ιδιοκτήτη έπαιρνε το όνομά της και η περιοχή  ̶ ο κατάλογος των ονομάτων μεσαιωνικών αρχοντικών πύργων και κτημάτων στη Χίο είναι μεγάλος ̶  τα ακίνητα του βασιλικού οίκου Μάρκου έδωσαν το όνομα στον οικισμό. Σε σχέδια του Arnold Smith σημειώνονται τα τείχη του οικισμού, τρία πυργάρια και ο μεγάλος πύργος (Ε), δεκαπέντε δεξαμενές  (F,C,H), καθώς και το σημείο όπου υπήρχε μοναστήρι (+). Επίσης έχει σχεδιαστεί η κάτοψη και τομή του μεγάλου πύργου. Σήμερα στέκονται σε πείσμα των καιρών βουβά ερείπια του μεγάλου πύργου, το ισόγειο και τμήμα του πρώτου ορόφου, μέρος των μικρών πύργων, του τείχους και των σπιτιών, δείγματα αλλοτινού μεγαλείου, ενώ έχουν ανακατασκευαστεί οι εκκλησίες.

Σχέδιο οικισμού από τον A. Smith